Suriye’de Esad idaresini devirerek Şam’da ve başka kentlerde denetimi sağlayan isyancı örgüt Heyet Tahrir eş-Şam’ın (HTŞ) lideri Ahmed eş-Şera, BBC’nin kıdemli editörü Jeremy Bowen’ın sorularını yanıtladı.
Esad idaresinin devrilmesiyle ülkenin fiili lideri haline gelen Ahmed eş-Şera, evvelki bilinen ismiyle Muhammed Colani, mülakat için Şam’da Esad ailesinin yaptırdığı başkanlık sarayını seçti.
Ülkenin savaş yorgunu olduğunu söyleyen HTŞ lideri, Suriye’nin komşuları ya da Batı için bir tehdit olmadığını söyledi.
Suriye’ye yönelik yaptırımların kaldırılması davetini da yapan eş-Şera, “Şimdi bütün olanlardan sonra yaptırımlar kaldırılmalı zira bunlar evvelki rejimi gaye alıyordu. Ezilenler ve ezenler birebir formda muamele görmemeli” dedi.
HTŞ lideri, Esad yönetimine iki haftadan kısa müddette son veren isyancıların öncüsü pozisyonundaydı.
HTŞ’nin “terörist örgüt” listelerinden çıkarılması gerektiğini de savunan eş-Şera, sivilleri ya da sivil bölgeleri maksat almadıklarını ileri sürdü.
Heyet Tahrir eş-Şam örgütü, 2016’da cihatçı El-Kaide içerisinden çıkmış ve birçok ülkenin terör örgütleri listesine eklenmişti.
Grup artık kendisini Esad rejiminin “mağduru” olarak görüyor ve Suriye’deki farklı etnik kümelere ve mezheplere karşı daha ölçülü bir siyaset izleneceği sinyallerini veriyor.
HTŞ lideri eş-Şera, Jeremy Bowen’ın “Suriye Afganistan’ın bir versiyonuna mı dönüşecek?” sorusuna verdiği karşılıkta, iki ülkenin çok farklı olduğunu, farklı geleneklere sahip olduğunu söyledi.
Afganistan’ı bir “kabile toplumu” olarak tanımlayan eş-Şera, Suriye’de çok farklı bir bakış açısının hakim olduğunu kaydetti.
Kadınların eğitime katılmasından yana olduklarını söyleyen HTŞ lideri, “İdlib’de sekiz yıldan fazla müddettir üniversitelerimiz var. Üniversitelerdeki bayan öğrenci oranı yüzde 60’ın üzerinde” dedi.
Ülkede alkollü içecek tüketimine müsaade verilip verilmeyeceği sorusuna ise eş-Şera, “Benim konuşma yetkimin olmadığı birçok şey var zira bunlar yasal hususlar. Hukukçulardan oluşan bir komite anayasayı hazırlayacak. Onlar karar verecek. Her yönetici ya da devlet başkanı, bu yasalara uymak zorunda olacak” dedi.
BBC Editörü Jeremy Bowen, mülakat sırasında rahat bir manzara çizen eş-Şera’nın, kümenin cihatçı geçmişinden uzaklaştığına inanmayanlara teminat vermeye çalıştığını vurguluyor.
Ancak birçok Suriyeli de ona inanmıyor. Suriye’nin yeni yöneticilerinin önümüzdeki aylarda atacağı adımlar, nasıl bir Suriye istediklerini ve nasıl yöneteceklerini de gösterecek.
Afganistan örneği ve ‘tevhid bayrağı’ ile gelen tartışmalar
HTŞ ve öteki muhalif silahlı kümeler, Esad idaresi 8 Aralık’ta düştüğünde Suriye’nin denetimini ele geçirdi. Küme, Kasım ayının sonunda Suriye’nin kuzeybatısındaki İdlib’den güneye yanlışsız ilerlemişti.
O zamandan beri, HTŞ lideri Ebu Muhammed Colani (artık Ahmed eş-Şera ismini kullanıyor), Suriyelilere, ülke içindeki tüm azınlık mezhepleri temsil eden birleşik bir hükümet olacağına ve hiçbir kümenin zulüm görmeyeceğine dair garanti vermeye çalışıyor.
Ancak 10 Aralık’ta Suriye’nin yeni geçiş idaresinin başbakanı Muhammed el-Beşir’in Şam’daki birinci toplantısında, gerisinde görülen iki bayrak, tartışmaları alevlendirdi. Bunlardan biri, ortasında üç kırmızı yıldız bulunan yeşil, beyaz ve siyah renkli Suriye “devrim bayrağı” ile siyahla kelime-i tevhid yazılı beyaz bayrak…
Suriye’nin kimi bölgelerini denetim eden Heyet Tahrir eş-Şam (HTŞ) tarafından resmi olarak kullanılan bu ikinci bayrak; Taliban’ın, 2021’de Afganistan’da denetimi tekrar ele geçirmesiyle tekrar yürürlüğe giren bayrağına benziyor.
Suriye’den bildiren BBC Arapça Muhabiri Feras Kilani, bu olayın “birçok insanı şoke ettiğini” söyledi.
“Bu, yeni hükümetin Taliban modelini takip edip, Şeriat maddelerine nazaran yönetilen bir İslam Devleti yaratabileceğini gösteriyor” dedi.
Bazı beşerler toplumsal medyada bu hareketten duydukları “hayal kırıklığını” lisana getirdi.
HTŞ’nin El-Kaide içerisinden çıkmış olması ve cihatçı ideolojiye dayanması da soru işaretlerini beraberinde getiriyor.
Taliban ile HTŞ ortasındaki “ideolojik bağ”, ikisinin birbiriyle özdeşleşmesinin nedenlerinden biri.
Suriye’deki İslamcı kümeler konusunda uzman olan Aymen el-Tamimi, HTŞ’nin Taliban ile tıpkı idare modelini uygulamasının çok güç olacağını, zira Suriye toplumunun büyük bir kısmının kız çocuklarının yüksek tahsilden mahrum bırakılması veya seçimleri engelleyen otoriter bir hükümetin kurulması üzere kısıtlamaları kabul etmeyeceğini söylüyor.