İSTANBUL – 1924’ten itibaren TCDD’nin birinci Genel Müdürlük binası olan daha sonraki yıllarda TCDD 1.Bölge Müdürlüğü binası olarak kullanılan Haydarpaşa Gar binası 28 Kasım 2010’da çıkan yangında büyük bir hasar gördü. Yangından sonra Haydarpaşa bir daha ne insan ne vapur ne de tren görebildi.
Son olarak ise Gar binası ile içerisinde bulunduğu arazi Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı ile imzalanan protokolle KDV hariç 71.1 milyar TL’ye 29 yıllığına Kültür ve Turizm Bakanlığı’na devredildi.
Aynı protokolle Sirkeci Gar Alanı da 9.5 milyar TL’ye Kültür ve Turizm Bakanlığı’na kiralandı. KESK’e bağlı Birleşik Nakliyecilik Çalışanları Sendikası’na (BTS) nazaran, Haydarpaşa 500, Sirkeci ise 200 olmak üzere gar binaları ve alanı toplam 700 dönüm.
GÜLER SABANCI GAR ARAZİSİNDE
Henüz kira protokolü imzalanmamışken 9 Temmuz 2024’te Sabancı Holding Yönetim Kurulu Lideri Güler Sabancı Haydarpaşa Gar 5 Plan No’lu bina ve Toprak Mahsulleri Ofisi siloları önündeki alanda elinde gar projesi ile görüntülendi. İşçi dışında, özel müsaadeye bağlı girilebilen yerde Sabancı’nın neden bulunduğu açıklanmadı.
BAKANLIK İSTERSE DİĞERLERİNE KİRALAYABİLECEK
Protokolde Gar ve toprağını 29 yıllığına kiralayan Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın topraktaki taşınmazları diğerlerine kiralanabileceği belirtiliyor. Protokolde, “Sirkeci ve Haydarpaşa Gar alanı alanlarında belirlenen yapılar hukuksal kişilikler ve ortalıklara ilişkin kira kontratı karşılığında işlevlerine nazaran Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından kullandırılabilecektir” ifadelerine yer verildi.
Yine protokolde, “Alanın kültürel maksatla kıymetlendirilmesi için hazırlanan projelerin uygulanmasına yönelik finansman bakanlık ve proje ortaklarınca karşılanacaktır” sözü yer aldı.
LOJMANLARA VE İŞLETMELERE ‘ACELE TAHLİYE EDİN’ YAZISI
Haydarpaşa’nın Kültür ve Turizm Bakanlığı’na devredilmesinin akabinde, Birleşik Nakliyat Çalışanları Sendikası’nın (BTS) kiralanma süreci ile ilgili “yürütmenin durdurulması” ve “iptal” davası devam ederken, Haydarpaşa yeri içerisinde yer alan demiryolu emekçilerine yaşadıkları lojmanları 7 gün içerisinde tahliye etmeleri tarafında yazı gönderildi. Tıpkı formda kira protokolü münasebet gösterilerek kira kontratı devam eden arazi içerisindeki işletmeler Demirspor, Deniz Büfe ve Kilisli Fiko’ya da yerlerini tahliye etmeleri tarafında yazılı tebligat gönderildi.
‘GALATAPORT YAPMAK İSTİYORLAR’
BTS Genel Sekreteri Murat Oral, Avrupa yakasında Sirkeci garımız var. Demiryolculuğu yapılacak alternatif bir gar yok. Haydarpaşa da Anadolu yakası için böyledir. 200 yılından beri iktidarın buralarda gözü var. Çeşitli taktiklerle geldiler biz bu planları savuşturduk. Artık Galataport yapmak istiyorlar. Bizi yani demiryolu çalışanlarını Haydarpaşa’dan tahliye etmek için Ayrılıkçeşmesi’nin oraya bir konteyner kent yapıyorlar. Kültür Bakanlığı’na devredilmesi yeni bir taktik. Kamuoyunun yansısını çekmeden burayı aldıktan sonra Güler Sabancı üzere zenginlere peşkeş çekmek istiyorlar, tabiri caizse buraya çökmek istiyorlar. Protokolden 46 gün evvel Güler Sabancı gelip etrafı gezdi. Demiryolu işletmeciliği için olan arazinin tamamını kiralıyorsanız bu kiralamak değildir. Hiçbir kurum kendi varlıklarını 29 yıllığına borçlu çıkabileceği, kiracısının diğerlerine kiralayabileceği formda vermez. Bizim şu an trenlerimizi park edecek alanımız yok. Evvelce Haydarpaşa’da yapılıyordu, artık Ankara’ya göndermek zorunda kalıyoruz.”
‘HAYDARPAŞA TREN GARI VASFINI YİTİRECEK’
2012’den beri Haydarpaşa’da demiryolu nakliyatının yapılamadığını hatırlatan Oral, “Kültür Bakanlığı kiracısı olduğu Haydarpaşa ve Sirkeci’yi özel proje alanına çevirdi. Özel proje alanı istediğimi yaparım demek. Gayeleri Söğütlüçeşme’ye viyadükler yapıp altlarına da AVM yapıp trenleri oradan Halkalı’ya göndermek, Gebze’den çalıştırmak. Bu proje uygulanırsa Haydarpaşa tren garı olma vasfını büsbütün yitirecek. Buralar değerli siz buralarda oturmayın, çalışmayın. Buralar değerli olduğu için buralara el koymak istiyorlar. Kültür Bakanlığı’na kiralanması aslında bir kandırmaca.”
HAYDARPAŞA’NIN ‘BAŞINA GELENLER’
Haydarpaşa’nın başına gelenler, 2000’li yılların başına uzanıyor. “Ticaret ve turizm” merkezi yapılmak istenen bölge bugüne kadar çok sayıda proje ile gündeme geldi. 2004 yılında 70 katlı 7 gökdeleni Haydarpaşa Garı ve etrafındaki bölgeye kurgulayan, bu alanı “dünya ticaret merkezi ve kruvaziyer liman” formunda planlayan Haydarpaşa Port projesi ortaya atıldı.
2005’te çizilen yeni versiyonda bu defa “Haydarpaşa Venedik” olacak denildi. Haydarpaşa otel olacak”, “Haydarpaşa kültür merkezi olacak”, “Haydarpaşa müze olacak” halindeki telaffuzlar devam eden yıllarda da sürdü. 2006’da İstanbul 5 no.lu Kültür ve Tabiat Varlıkları Bölge Koruma Kurulu Haydarpaşa Garı ve etrafını “tarihî ve kentsel sit alanı” ilan etti. 2013’te bu sefer Haydarpaşa’nın Olimpiyat Oyunlarına nazaran işlevlendirilmesi istikametinde bir proje daha ortaya atıldı. 2018’te Haydarpaşa’da arkeolojik buluntular açığa çıktı.
2019’da yerel seçimleri öncesinde ise “Haydarpaşa tasarım merkezi olacak” denilen diğer bir proje ortaya atıldı. TCDD, tarihi Haydarpaşa ve Sirkeci garlarının atıl durumda olan yaklaşık 29 bin metrekarelik depo alanlarını kültür ve sanat etkinliklerinde kullanılmak üzere 4 Ekim 2019 tarihinde ihaleye çıkardı. TCDD’nin yaptığı ihaleyi Hezarfen Danışmanlık Limited Şirketi kazandı.
2005’te kurulan Haydarpaşa Dayanışması ise tüm bu projelere karşı 19 yıldır, “Haydarpaşa Gardır Gar Kalacak” diyerek gayret etmeye devam ediyor.