Yolande Knell (Kudüs muhabiri) – Rushdi Abualouf (Gazze muhabiri)
19 Ocak’ta yürürlüğe girdiğinden bu yana sallantıda olan Gazze ateşkesi tehditler ve ultimatomlar sonrası pamuk ipliğine bağlı bir halde duruyor.
BBC’ye konuşan Mısırlı bir üst seviye güvenlik kaynağı, Mısır ve Katar’ın muahedeyi “kurtarmak için” diplomatik uğraşlarını ağırlaştırdığını aktarıyor.
Bir Hamas yetkilisi, üst seviye bir heyetin, “mevcut krizi denetim altına almak” için Kahire’ye gittiğini doğruladı.
BBC’ye konuşan bu yetkili, örgütün muahedenin koşullarına “tam olarak bağlı” olduğunu savundu.
Son rehine takası sonrası taraflar birbirlerini suçluyor.
Hamas yardım dağıtımını münasebet göstererek 7 Şubat Cuma günü, planlanan rehine takasını durdurduğunu açıkladı.
Sonrasında ise önce ABD Başkanı Donald Trump, 15 Şubat’ta tüm rehinelerin özgür bırakılmaması halinde “kıyametin kopacağını” söyledi.
İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu 11 Şubat’ta yapılan kabine toplantısı sonrası, rehinelerin bırakılmaması halinde ateşkesin sona ereceğini duyurdu.
Netanyahu tehdidin tüm rehineleri içerip içermediğine ait kendisi bir açıklama yapmadı.
Gazze’de hala 76 rehine bulunuyor.
Trump’ın bu süreçte Gazze’deki 2 milyon Filistinlinin “kalıcı” olarak öteki ülkelere gönderilmesi açıklaması da gelişmelerin seyrini değiştirdi.
Perde ardında neler yaşanıyor?
İsrail kabinesinde, salı günü yapılan 4 saatlik toplantı sonrası yapılan açıklamalar İsrail medyasında da baş karışıklığı yarattı.
Netanyahu’nun “bizim rehinelerimiz” tabirine ait açıklama yapan bir İsrailli yetkili, kriz öncesi hür kalmaları beklenen üç erkek rehinenin kastedildiğini aktardı.
Ancak daha sonra, ateşkesin altı haftalık birinci kademesinde özgür bırakılması planlanan hayattaki dokuz rehinenin de bırakılmasının beklendiği düzeltmesi yapıldı.
Bu sırada Netanyahu’nun yakın siyasi müttefiki Miri Regev, toplumsal medyadan alınan kararın açık olduğunu duyurdu ve “Cumartesi gününe herkes hür bırakılacak!” sözlerini kullandı.
Aşırı sağcı Maliye Bakanı Bezalel Smotrich da, karşılıklı takasları içeren birinci altı hafta sonunda Gazze’nin işgal edilmesi, halkın da buradan kovulması gerektiğini savundu.
Smotrich, bu noktada gerilerinde “uluslararası destek” olduğuna da işaret etti.
Bu yorumlar, Trump’ın Gazze için savaş sonrası planlarının İsrail’in çok sağ siyasetçilerinin elini güçlendirdiğini gösteriyor.
Açıklamaların, İsrail tarafında ateşkes muahedesini müzakere eden güvenlik yetkililerini endişelendirdiği söyleniyor.
İsrail medyasına nazaran, İsrailli güvenlik yetkilileri de, Hamas’ın elindeki üç rehineyi, planı tekrar işler hale getirecek biçimde hür bıraktırmanın bir yolunu bulmaya çalışıyor.
Rehinelerin aileleri ve destekçileri, savaş yorgunu Gazze halkı üzere son gelişmeler sonrası telaşlı.
Son kriz nasıl başladı?
Hamas’ın Gazze’deki lideri Halil el-Hayya’nın Kahire’deki görüşmelere şahsen başkanlık ediyor olması, örgütün ateşkes mutabakatını tekrar rayına oturtmaya çalıştığının işareti olarak görülüyor.
19 Ocak’tan bu yana örgüt 16 İsrailli rehineyi hür bıraktı. Karşılığında 500’den fazla Filistinli cezaevinden bırakıldı.
Aynı vakitte İsrail birlikleri Mısır sonu da dahil olmak üzere Gazze’nin nüfus alanlarının hudutlarına hakikat çekildi.
Anlaşma ile yüz binlerce yerinden edilmiş Filistinli, süreksiz barınma alanlarından birçok yıkıntı halindeki konutlarına dönmeye başladı.
Son kriz, Hamas’ın İsrail’in ateşkesin birinci aşaması için verdiği sözleri yerine getirmediği argümanından kaynaklanıyor.
İsrail’in Gazze’ye yaklaşık 300 bin çadır ile 60 bin karavanın girmesine müsaade vermesi gerektiğine işaret ediliyor.
Hamas yetkilileri, yaşadıkları bölgelere dönen halkın soğuk kış koşullarında barınması emeliyle bu tıp barınaklara acil muhtaçlık duyulduğunu söylüyor.
Bunların yanı sıra yakıt ve jeneratörler ile su pompaları ve fırınlara ivedilikle muhtaçlık duyulduğu söz ediliyor.
Şu anda Gazze’ye neyin girip çıktığını doğrulamak sıkıntı.
Birlemiş Milletler, “ateşkes yürürlüğe girdiğinden beri, Gazze genelinde 644 bin bireye çadır yahut yalıtım malzemesi” yardımı yapıldığını aktarıyor.
İsrail ateşkes muahedesi kapsamında her gün 600 kamyonluk yardımın Gazze’ye girdiğini savunuyor.
İsrail ordusunun çekilmesiyle, Filistinlilerin Gazze’yi ikiye bölen Netzarim Koridoru’ndan geçmesine de müsaade verildi
Kahire’deki görüşmelerde Gazze’ye girecek yardımlarla ilgili sıkıntıların arabulucular tarafından çözülebileceği varsayılabilir.
BBC’ye konuşan üst seviye Mısırlı bir yetkili, “Mısır ve Katar’ın, devam eden siyasi karmaşıklıklar ortasında tüm tarafları muahedenin koşullarına uymaya çağırdığını” söyledi.
Ateşkesin devamının herkesin çıkarına olduğunu savunan Mısırlı yetkili, “Anlaşmanın çökmesi, önemli bölgesel yankıları olabilecek yeni bir şiddet dalgası yaratabilir uyarısı yapıyoruz” dedi.
Son kriz bu hafta sonuna kadar aşılabilse bile, ateşkes görüşmelerinin bir sonraki evresi hala belgisiz.
İki taraf bir uzatma konusunda muahedeye varamazsa, ateşkesin birinci basamağı Mart ayında sona erecek. Şimdiye kadar bu mevzudaki müzakereler ertelendi.
Netanyahu savaş mühletince Hamas’ın büsbütün ortadan kaldırılması maksadını lisana getirdi. Rehine takası imajları, Hamas’ın Gazze’de hala değerli bir siyasi ve askeri güç olmaya devam ettiğine dair delilleri artırırken, İsrail Başbakanı ikinci evreye ait görüşmeleri erteledi.
Hamas, rehine teslimi ve yardım dağıtımları sırasında hala güçlü olduğunu yansıtmaya çalışıyor.
Örgüt Filistinli kümelerle iktidarı paylaşmaya açık olduğunu belirtmiş olsa da silah bırakması hala mümkün görünmüyor.
Bu atmosferde Trump’ın Gazze’yi bir Akdeniz Riviera’sına dönüştürme planı, Arap dünyasında şok ve öfkeye neden oldu.
Mısır, Filistinlilerin topraklarını terk etmesini gerektirmeyecek kapsamlı bir tekrar inşa planı hazırladığını duyurdu.
27 Şubat’ta Kahire’de düzenlenecek bir konferans öncesi Mısır, Katar, Ürdün, Birleşik Arap Emirlikleri ve Suudi Arabistan önderlerinin bir ortaya gelmesi bekleniyor.
Gazze’nin geleceğiyle ilgili süren uyuşmazlık, ateşkes sürecindeki karşılıklı derin güvensizlik hissini de artırıyor.
Kahire’den Wael Hussein’in katkılarıyla hazırlandı.