Rusya’nın “özel askeri operasyon” ismini vererek Ukrayna’da başlattığı savaşın başlamasının üstünden neredeyse 3 yıl geçti. ABD gazetesi New York Times (NYT), savaşın son evresine girdiğini ve savaşı sona erdirecek mutabakatın son etabına girilmesinin her zamankinden daha muhtemel olduğunu sav etti.
Ukrayna’nın yaz aylarından bu yana daima toprak kaybettiğini ve ordusunun asker derdiyle karşı karşıya kaldığını belirten NYT, Rusya’nın bu yıl Ukrayna’dan 2023’ün tamamından altı kat daha fazla toprak kazandığını belirtti.
Rusya’ya toprak kaptırmama yeminleri eden Ukrayna Devlet Başkanı Volodomir Zelenski, geçtiğimiz günlerde ordusunun Rusya’yı girdiği bölgelerden çıkartacak güçten mahrum olduğunu söyledi. Kasım ayının sonunda Zelenski, Sky News’e verdiği röportajda, Ukrayna’nın NATO üyeliği karşılığında ateşkesi ve kimi bölgelerden feragat etmeyi kabul edebileceğini söyledi.
Ukrayna genelinde yapılan bir ankette, “savaşın bir an evvel müzakere yoluyla son erdirilmesi” talebinde bulunan Ukraynalıların oranı, geçen yılki oranı neredeyse ikiye katlayarak yüzde 27’den yüzde 52’ye çıktı.
Rusya’da da iktisat alarm vermeye başladı. Ukrayna ve müttefikleri, Rus ordusunun toplam meyyit ve yaralı sayısını açıklarken Rusya Merkez Bankası, ülkedeki enflasyonu 8,54 olarak açıkladı. Ekim ayında faiz oranları yüzde 21’e yükselen Rusya’da, ruble Mart 2022’den bu yana en düşük düzeyine geriledi. Tereyağı, lahana ve patates üzere temel besin unsurlarının maliyeti arttı ve birtakım mağazalar hırsızlığı önlemek için tereyağı paketlerini kilitli dolaplarda saklamaya başladı.
Savaşa büyük kaynaklar ayıran Rusya, buna karşın Luhansk, Donetsk, Herson ve Zaporijya’daki denetimi ele geçiremedi. Ukrayna’nın Ağustos ayında Kursk bölgesine düzenlediği atağın akabinde Rusya tarafı da ateşkes koşullarını belirlemeye başladı.
TRUMP DENKLEMİ DEĞİŞİTERECEK Mİ?
ABD’de, Cumhuriyetçilerin adayı Donald Trump’ın 47. Lider seçilerek Beyaz Saray’a dönecek olması herkesi alarma geçirdi. Savaşı bir an evvel durdurma kelamı veren Trump’ın, Ukrayna’nın müzakereye yanaşmaması durumunda askeri yardımı keseceği öne sürüldü. Fakat Rusya’nın müzakere masasına oturmaması durumunda ise Ukrayna’ya yapılan askeri yardımları arttırabileceği de savlar ortasında yer aldı.
Fransa’nın başşehri Paris’te, Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron öncülüğünde Zelenski ile bir ortaya gelen Trump, görüşmenin akabinde Zelenski’nin “Moskova ile muahede yapmaya ve savaşı durdurmaya” hazır olduğunu tabir etti.
Zelenski, bir muahedeye varılsa dahi yine saldırabilecek güçteki komşusuna karşı güvenlik garantileri üzerinde durdu.
OLASI DÖRT SENARYO
“Eninde sonunda bir muahede yapılacaktır” diyen NYT, “savaş sonrası kademe için plan yapmanın vakti geldi” dedi ve mümkün dört senaryoyu sıraladı.
Zelenski, NATO üyeliği istiyor fakat bu hayalinin gerçek olması uzak bir ihtimal olarak görülüyor. Ukrayna NATO üyeliğine en çok 2008 yılında yaklaştı fakat belirsizlik sürdü. Bu belirsizlik, bugün de devam eden bölünmelere ve çatışmalara neden oldu.
Aralarında ABD’nin de bulunduğu en az yedi NATO ülkesi, Ukrayna’nın ittifaka katılmasına çıktı. ABD’nin seçilmiş başkanı Trump’ın üst düzey danışmanları, üyeliğin kelam konusu olmadığını söylediler.
Bir diğer durumda ise oluşturulacak bir koalisyon ile Ukrayna’nın güvenliği garanti altına alınabilir diyen NYT, Ukrayna’nın garantörler ortasında ABD’nin de yer almasını isteyebileceğini belirtti. NYT, Ukrayna’nın NATO’yu esasen ABD’nin muhafaza garantisi olarak gördüğünü söz etti.
NYT, lakin ABD’nin Avrupa’daki güvenlik garantilerini genel manada azaltmayı amaçlayan Trump’ın, bu türlü bir mutabakata çok uzak olduğunu vurguladı. Yazıda, Trump idaresindeki ABD’nin, askeri gücünü Çin’e karşı Asya-Pasifik bölgesine yönelteceği değerlendirmesi yer aldı.
Avrupa’nın kendi güvenlikleri için taşın altına eline koyması gerektiğinin altını çizen NYT, “Ukrayna’yı korumak için birincil sorumluluğu üstlenmelerini gerektireceğini öngörmeleri makul olacaktır” dedi.
AVRUPA LİDERLİĞİ ÜSTLENİRSE
“Avrupa kendi savunmasını geliştirmeli” sözünde bulunan Fransa Cumhurbaşkanı Macron, Polonya Cumhurbaşkanı Donald Tusk ile bir ortaya gelerek bir barış muahedesinin akabinde Ukrayna’da Avrupalı askerlerin konuşlandırılması konusunu görüştü.
Macron’a olumlu cevap vermeyen Tusk, ülkesinin bir ateşkes sonrasında bile “böyle bir aksiyon planlamadığını” söyledi. NYT, Tusk ve Macron ortasındaki görüşmeyi “Avrupa’nın güvenlik garantisi konusunda görüşmeler yapıldı ancak bir karara varılmadı” değerlendirmesi yaptı.
“SİLAHLI TARAFSIZLIK”
NYT’de yer alan bir öbür muhtemel modelin ise “Silahlı tarafsızlık” olabileceği yorumu yaptı. “Ukrayna’nın en az tercih ettiği model olacaktır” tabirinde bulunan NYT, bu modele nazaran Ukrayna’nın hem NATO’dan hem de topraklarında yabancı asker ve silah konuşlandırılmasından vazgeçmesi gerektiğini belirtti.
NYT, “Silahlı tarafsızlık” modelinin Ukrayna’yı öbür tahlillere kıyasla daha savunmasız bırakacağını ancak Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in “iyi komşuluk ilişkileri” için en ulaşılabilir sonuç olacağını söyledi.